ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ: ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΩ ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ;

Posted in Εγκυμοσύνη, ΥΓΕΙΑ by woman2womenblog

Η Κυστική Ινωση (ΚΙ), ή Ινοκυστική νόσος είναι η πιο συχνή κληρονομική ασθένεια στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και στο λευκό πληθυσμό της Βόρειας Αμερικής. Στην Ελλάδα είναι η δεύτερη σε συχνότητα γενετική ασθένεια μετά τη μεσογειακή αναιμία, αλλά λόγω του εκτεταμένου προγράμματος προγεννητικού ελέγχου οι γεννήσεις παιδιών με μεσογειακή αναιμία είναι ελάχιστες. Συνεπώς, αν λαμβάνουμε άποψη την γέννηση νέων πασχόντων, η Κυστική Ίνωση είναι η πιο διαδεδομένη κληρονομική νόσος στην Ελλάδα.

Παραδόξως όμως, ο περισσότερος κόσμος δεν γνωρίζει την ύπαρξη της ΚΙ. Μόνο το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει υπάρξει κάποια ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης…

Στις Ηνωμένες Πολιτείες ήδη από το 2001, ο προγεννητικός έλεγχος για ΚΙ προσφέρεται σε όλες τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Στην Ευρώπη, η κατάσταση είναι πιο ετερογενής: στις περισσότερες χώρες το τεστ προτείνεται μόνο για ζευγάρια υψηλού κινδύνου. Στον Ηνωμένο Βασίλειο και στη Γαλλία πραγματοποιείται συστηματικό έλεγχο για ΚΙ στα νεογνά, αλλά όχι σε ζευγάρια χωρίς οικογενειακό ιστορικό.

Σε αυτό το άρθρο θα συζητήσουμε κάποιες βασικές πληροφορίες σχετικά με την κυστική ίνωση που θα σας βοηθήσουν να πάρετε την απόφασή σας για τον προγεννητικό έλεγχο αυτής της πάθησης…

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ

Τι είναι η κυστική ίνωση;

Η κυστική ίνωση είναι μια κληρονομική νόσος, η οποία επηρεάζει τα περισσότερα όργανα του σώματος, προκαλώντας συχνά προβλήματα με το αναπνευστικό και το πεπτικό σύστημα. Η ΚΙ δεν επηρεάζει την ευφυΐα ή την εμφάνιση ενός ατόμου, αλλά συνήθως θέτει σοβαρό κίνδυνο για την υγεία του και μειώνει τη διάρκεια ζωής του.

Τι προκαλεί την κυστική ίνωση;

Οι άνθρωποι παθαίνουν ΚΙ επειδή ένα ελαττωματικό γονίδιο έχει περάσει από τους γονείς στο παιδί. Η κυστική ίνωση είναι μια υπολειπόμενη διαταραχή. Αυτό σημαίνει ότι και οι δύο γονείς πρέπει να φέρουν το παθολογικό γονίδιο. Σε αυτή την περίπτωση, υπάρχει ένα 25% πιθανότητας (1 στους 4) το παιδί να έχει κυστική ίνωση, ένα 50% πιθανότητας (1 στους 2) το παιδί να είναι φορέας και ένα 25% πιθανότητας (1 στους 4) το παιδί να μην έχει το ελαττωματικό γονίδιο. Τα άτομα που έχουν ένα αντίγραφο του μη φυσιολογικού γονιδίου ονομάζονται φορείς. Σχεδόν πάντα, οι φορείς θα είναι τελείως ασυμπτωματικοί.

Τρόπος μετάδοσης της ΚΙ. Σε αυτή την περίπτωση, και οι δύο γονείς είναι φορείς. Σε κίτρινο είναι το γονίδιο ΚΙ. Το παιδί 1 είναι πάσχον, τα παιδιά 2 και 3 είναι φορείς, το παιδί 4 δεν έχει το γονίδιο ΚΙ.

Πόσο συχνή είναι η κυστική ίνωση;

Περίπου το 4% του πληθυσμού (1 σε 25 άτομα) είναι φορείς ΚΙ. Στην Ελλάδα η ΚΙ αφορά 1 σε περίπου 2500 γεννήσεις.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ΚΙ;

Τα συμπτώματα της ΚΙ μπορεί να διαφέρουν στον τρόπο εκδήλωσης και στη σοβαρότητά τους. Οι περισσότεροι άνθρωποι με κυστική ίνωση παράγουν παχύρρευστες και κολλώδη βλέννες στο σώμα τους. Αυτές οι βλέννες φράζουν τους πνεύμονες και καθιστούν δύσκολη την αναπνοή, το οποίο οδηγεί σε λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος και σε σοβαρή βλάβη των πνευμόνων. Μπορεί επίσης να επηρεαστούν και τα πεπτικά όργανα, γεγονός που καθιστά δύσκολο για το σώμα να απορροφήσει τις τροφές. Οι περισσότεροι άνδρες με κυστική ίνωση είναι υπογόνιμοι.

Υπάρχει θεραπεία για την κυστική ίνωση;

Επί του παρόντος δεν υπάρχει θεραπεία για την κυστική ίνωση. Ωστόσο, χάρη στη συνεχόμενη έρευνα και στη βελτίωση της ιατρικής φροντίδας, η ποιότητα και η διάρκεια ζωής των ατόμων με ΚΙ συνεχίζει να βελτιώνεται. Ενώ στη δεκαετία του ’60, ένα παιδί που γεννιόταν με τη νόσο ήταν τυχερός να ζήσει πέραν των πέντε ετών, σήμερα περίπου το ήμισυ των ατόμων με κυστική ίνωση αναμένεται να περάσουν τα 41 έτη (μέσος όρος επιβίωσης 37 χρόνια), και περίπου το 15% των ατόμων έχουν μια ήπια μορφή της νόσου, με μέση επιβίωση 56 ετών.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΙΑ ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ

Cystic fibrosis flower lungs @ Pinterest.com

Τι είναι ο έλεγχος φορέων;

Με τον έλεγχο φορέων ελέγχεται το DNA (δηλ. το γενετικό υλικό) ενός ατόμου και μας λέει αν το άτομο αυτό έχει μια μετάλλαξη του γονιδίου (δηλ. ένα παθολογικό γονίδιο) της ΚΙ. Η εξέταση γίνεται σε ένα δείγμα αίματος ή από κύτταρα που ξύνονται από το εσωτερικό μέρος του στόματος.

Πότε μπορεί να γίνει ο έλεγχος φορέων;

Η εξέταση μπορεί να γίνει όταν ένα ζευγάρι σχεδιάζει μια εγκυμοσύνη, ή κατά τη διάρκεια της κύησης (κατά προτίμηση πριν από την 20η εβδομάδα της κύησης). Αρχικά, μόνο ο ένας σύντροφος ελέγχεται. Εάν το τεστ δείχνει ότι ένα ζευγάρι είναι υψηλού κινδύνου, περισσότερες εξετάσεις μπορεί να γίνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για να δούμε αν το έμβρυο πάσχει από ΚΙ.

Πρέπει να τον κάνω τον έλεγχο φορέων;

Να κάνεις το τεστ για να μάθεις αν είσαι φορέας ΚΙ είναι μια προσωπική επιλογή και μπορεί να επηρεάζεται από ιατρικούς, ηθικούς ή θρησκευτικούς παράγοντες. Θα πρέπει, με τον σύντροφό σου, να εξετάσετε προσεκτικά τις επιλογές σας σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος (βλέπε παρακάτω) και να αποφασίσετε ανάλογα.

Πόσο ακριβές είναι το τεστ ελέγχου φορέων;

Η κυστική ίνωση προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο CFTR που βρίσκεται στο χρωμόσωμα 7. Ο έλεγχος για κυστική ίνωση, όμως, δεν είναι εύκολος. Μέχρι σήμερα, έχουν εντοπιστεί περισσότερες από 1700 μεταλλάξεις που σχετίζονται με ΚΙ. Από τις εργαστηριακές εξετάσεις που είναι διαθέσιμες για την ανίχνευση μεταλλάξεων ΚΙ, οι περισσότερες από αυτές ανιχνεύουν μεταξύ 20 και 32 μεταλλάξεις. Με αυτούς τους ελέγχους, εντοπίζονται περίπου 65-80% των φορέων.

Μια πιο πλήρης ανάλυση του γονιδίου CFTR μπορεί να γίνει με μια τεχνική που ονομάζεται DNA sequencing. Αυτή η τεχνική δεν είναι κατάλληλη για έλεγχο ρουτίνας επειδή, εκτός του ότι είναι πολύ ακριβή, μπορεί να αποδώσει αποτελέσματα δύσκολα να ερμηνευθούν. Αυτή η εξέταση γενικά προορίζεται για:

άτομα με κυστική ίνωση,
άτομα με οικογενειακό ιστορικό ΚΙ,
υπογόνιμους άνδρες με μια συγκεκριμένη ανωμαλία που ονομάζεται συγγενής αμφοτερόπλευρη απουσία των σπερματικών πόρων (που συνήθως σχετίζεται με κυστική ίνωση),
νεογνά με ένα θετικό αποτέλεσμα στον συστηματικό ελέγχο ρουτίνας για ΚΙ (στις χώρες όπου εφαρμόζεται).

Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβετε την ευαισθησία και τους περιορισμούς της εξέτασης, καθώς και τις επιλογές σας σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος.

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΕΣΤ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑ ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ

Purple ribbon for CF awareness @etsy.com

Ένας σύντροφος αρνητικός: αν το αποτέλεσμα του τεστ ελέγχου για ΚΙ είναι αρνητικό σε ένα από τους δύο συντρόφους, η πιθανότητα να είσαι φορέας ΚΙ είναι μικρή. Όπως αναφέραμε προηγουμένως, υπάρχουν μερικές σπάνιες ανωμαλίες του γονιδίου της ΚΙ που το τεστ δεν εντοπίζει. Για το λόγο αυτό, θα μπορούσε το τεστ να είναι αρνητικό, και όμως να είσαι φορέας.

Ένας σύντροφος θετικός: σε αυτή την περίπτωση, το επόμενο βήμα είναι να εξεταστεί ο άλλος σύντροφος. Και οι δύο γονείς πρέπει να είναι φορείς ΚΙ για να πάσχει το μωρό από ΚΙ.

Εάν ο άλλος γονέας έχει αρνητικό αποτέλεσμα της εξέτασης, η πιθανότητα ότι το μωρό θα έχει κυστική ίνωση είναι μικρή. Επειδή ο κίνδυνος είναι μικρός, εάν ο ένας σύντροφος είναι φορέας, αλλά ο άλλος είναι αρνητικός, δεν συνιστάται περαιτέρω έλεγχο.

Αν ο πατέρας δεν είναι διαθέσιμος για εξέταση, μπορείς να συζητήσεις με το γιατρό σου για να σε βοηθήσει να αποφασίσεις αν θα γίνει προγεννητικό έλεγχο του εμβρύου.

Και οι δύο σύντροφοι θετικοί: εάν και οι δύο σύντροφοι είναι φορείς ΚΙ, περαιτέρω προγεννητικό έλεγχο μπορεί να γίνει για να δούμε αν το μωρό έχει ΚΙ. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, αν δύο φορείς ΚΙ έχουν ένα μωρό, υπάρχει μια πιθανότητα 25% ότι το μωρό θα έχει ΚΙ, 50% πιθανότητες το μωρό θα είναι φορέας και 25% πιθανότητας ότι το μωρό δεν θα είναι φορέας κυστικής ίνωσης.

ΟΤΑΝ ΟΙ ΔΥΟ ΣΥΝΤΡΟΦΟΙ ΕΙΝΑΙ ΘΕΤΙΚΟΙ …

Προεμφυτευτική γενετική διάγνωση

Τι προγεννητικές εξετάσεις μπορεί να γίνουν για να γνωρίζουμε αν το έμβρυο πάσχει από ΚΙ;

Οι προγεννητικές εξετάσεις για την ανίχνευση ΚΙ (και άλλων διαταραχών) συνεπάγονται τη λήψη γενετικού υλικού του εμβρύου, με την βοήθεια μιας βελόνας, και την ανάλυση του για να δούμε αν το μωρό πάσχει από ΚΙ. Αυτό μπορεί να γίνει γύρω από τον τρίτο μήνα της εγκυμοσύνης με την λήψη χοριακών λαχνών (CVS) ή κατά τη διάρκεια του τέταρτου μήνα με την αμνιοπαρακέντηση. Με τη CVS το γενετικό υλικό λαμβάνεται από τον πλακούντα, με την αμνιοπαρακέντηση από το αμνιακό υγρό. Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι και οι δύο εξετάσεις έχουν ένα μικρό κίνδυνο αποβολής.

Ποιες είναι οι επιλογές μας, αν το έμβρυο έχει Κυστική Ίνωση;

Μπορείτε να αποφασίσετε:

1. Να συνεχίσει η εγκυμοσύνη. Σε αυτή την περίπτωση, μέχρι τη στιγμή του τοκετού, μπορείτε να προετοιμαστείτε για να ζήσετε με ένα παιδί με ΚΙ, να μάθετε περισσότερα για την ασθένεια και να συζητήσετε με άλλους γονείς που έχουν ένα πάσχον παιδί, ή

2. Να διακόπτετε την εγκυμοσύνη. Θα πρέπει να συζητήσετε αυτήν την απόφαση με το γιατρό σας.

Ποιες είναι οι επιλογές μας όταν προκύπτει μια εγκυμοσύνη;

Μπορείτε να αποφασίσετε:

1. Να κάνετε αμνιοπαρακέντηση ή CVS σε κάθε εγκυμοσύνη,

2. Να υποβάλλεστε σε μια τεχνική που ονομάζεται προεμφυτευτική γενετική διάγνωση, όπου θα κάνετε μια εξωσωματική γονιμοποίηση με τα δική σας σπέρμα και ωάρια, και στη συνέχεια ελέγχονται τα έμβρυα για ΚΙ εκτελώντας μια βιοψία εμβρύων (βλέπε παραπάνω εικόνα),

3. Να χρησιμοποιήσετε δωρεά σπέρματος ή ωαρίων (ο δότης ή η δότρια πρέπει οπωσδήποτε να ελέγχεται για ΚΙ), ή

4. Να υιοθετήσετε ένα παιδί.

Αν σας ενδιαφέρει να μάθετε περισσότερα για την κυστική ίνωση και τον προγεννητικό έλεγχο φορέων, συζητήστε το με τον μαιευτήρα-γυναικολόγο σας, ή διαβάστε περισσότερα εδώ:

Για την Ελλάδα:

Ελληνική Εταιρία για την Ινώδη Κυστική Νόσο

Κέντρο Μεσογειακής Αναιμίας

Εργαστήριο Ιατρικής Γενετικής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Στο εξωτερικό:

Cystic Fibrosis Foundation (Αγγλικά)

Cystic Fibrosis Trust (Αγγλικά)

Inserm.fr (Γαλλικά και Αγγλικά)

Βιβλιογραφία:

American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG): Cystic Fibrosis prenatal screening and diagnosis. (For patients)

ACOG Committee Opinion: Update on Carrier Screening for Cystic Fibrosis. December 2005

Best practice guidelines for molecular genetic diagnosis of cystic fibrosis and CFTR-related disorders – updated European recommendations. Eur J Hum Genet. 2009 Jan; 17(1): 51–65.

National Health System (NHS) UK: Cystic Fibrosis

American College of Medical Genetics: Technical Standards and Guidelines for CFTR Mutation Testing. 2006 Edition

CF Network

Φωτογραφίες

Heading: ahealthiermichigan.org; Recessive disorder: cysticfibrosis.org.uk, CF flower lungs: Pinterest.com; CF purple ribbon: etsy.com; PGD: www.imt.ie

15Feb2015

CYSTIC FIBROSIS: SHOULD I HAVE PRENATAL TESTING?

Posted in Health, Pregnancy by woman2womenblog

Cystic fibrosis (CF) is the most common inherited disease in most European countries and North America’s white population. Paradoxically though, CF is rather unknown to most people; only the latest years there has been some increased awareness of the disease…

Since 2001, CF prenatal testing is offered to all women of reproductive age as a routine part of obstetric care in the United States. In Europe, the situation is much more heterogeneous: in most countries screening is proposed only to couples at high risk; in the UK and France systematic testing for CF is carried out on newborns, but not on couples without a family history.

In this article I will provide some basic information on cystic fibrosis to help you make your informed decision about prenatal testing…

GETTING TO KNOW CYSTIC FIBROSIS

What is cystic fibrosis?

Cystic fibrosis is an inherited disease, which affects most of the organs of the body, often causing problems with the respiratory and digestive systems. It does not affect a person’s intelligence or appearance. CF generally poses serious risk to a person’s health and shortens life span.

What causes cystic fibrosis?

People have CF because a faulty gene is passed from the parents to the child. Cystic fibrosis is a recessive disorder. That means, both parents must carry the abnormal gene. In that case, there is a 25% (1 in 4) chance the child will have CF, a 50% (1 in 2) chance of the child being a carrier and a 25% (1 in 4) chance he/she will not have the faulty gene. Persons who have one copy of the abnormal gene are called carriers. Almost invariably, carriers will not show no signs of CF.

How common is cystic fibrosis?

About 4% of the population (1 in 25 persons) are CF carriers. CF concerns 1 in approximately 2500 births (USA’s white population, Greece; 1 in 3000 in UK, 1 in 4500 in France).

What are the symptoms of CF?

The symptoms of CF can vary in type and severity. Many people with CF produce a thick, sticky mucus in their bodies. This mucus clogs the lungs and makes it hard to breathe, leading to infection and eventually severe lung damage. It can also affect the digestive organs, making it difficult for the body to absorb food. Most men with CF are infertile.

Is there a cure for CF?

Currently there is no cure for CF. However, through research and improved care, quality and length of life for people with the condition continues to improve. While in the 60’s, a child born with the disease was lucky to live beyond five years, today around half of persons with CF are expected to live past 41 (median survival 37 years), and approximately 15% of individuals with CF have a mild form of the disease with a median survival of 56 years.

TESTING FOR CYSTIC FIBROSIS

Cystic fibrosis flower lungs @ Pinterest.com

What is a carrier testing?

Carrier testing looks at a person’s DNA (genetic material) and tells if that person carries a CF gene mutation (an abnormal gene). The test is taken from cells in a blood sample or from cells that are scraped from inside the mouth.

When can CF carrier testing be done?

Carrier testing can be done when a couple is planning a pregnancy, or during pregnancy (ideally before the 20th week of pregnancy). Initially, only one partner is usually checked. If testing shows that a couple is at high risk, more testing can be done during pregnancy to see whether the fetus has CF.

Should I have prenantal testing?

Having the test to learn if you are a CF carrier is a personal choice and may be influenced by medical, ethical or religious factors. You should carefully consider your options in case of a positive result (see below) and decide accordingly.

How accurate is CF carrier testing?

Cystic fibrosis is caused by mutations in the CF transmembrane regulator (CFTR) gene, located on chromosome 7.

Testing for cystic fibrosis, though, is not straightforward. To date, more than 1700 CF mutations have been identified. Of the laboratory tests available for detection of CF mutations, most of them detect between 20 and 32 mutations. With these tests, about 65-80% of the mutations will be identified.

A more complete analysis of the CFTR gene can be done (by a technique called DNA sequencing); this technique is not appropriate for routine carrier screening because, besides being very expensive, it may yield results that can be difficult to interpret. This type of testing is generally reserved for:

patients with CF,
patients with a family history of CF,
infertile men with a specific abnormality called congenital bilateral absence of the vas deferens, (commonly associated with CF), or
newborns with a positive newborn screening result.

It is very important that you and your partner understand the sensitivity and limitations of testing, as well as your reproductive options.

UNDERSTANDING THE RESULTS OF CF CARRIER SCREENING TEST

Purple ribbon for CF awareness @etsy.com

One partner negative: If your test results are negative, the chance that you are a CF carrier is small. There are some rare CF gene defects that the test does not detect. For this reason, you could be told your test result is negative, and you could still be a carrier.

One partner positive: If the test results show that one partner is a carrier, the next step is to test the other partner. Both parents must be CF carriers for the baby to have CF.

If one parent has a negative test result, the chance that the baby will have CF is small. Because the risk is small, if one partner is a carrier but the other has a negative result, no further testing is recommended.

If the father is not available for a carrier test, you may discuss with your doctor to help you decide whether to have prenatal testing of the fetus.

Both partners positive: If both partners are CF carriers, further prenatal testing can be done to see if the baby has CF. As stated before, if two CF carriers have a baby, there is a 25% chance that the baby will have CF, 50% chance the baby will be a carrier, and 25% chance that the baby will not be a CF carrier.

WHEN BOTH PARTNERS ARE POSITIVE…

Preimplantation genetic diagnosis

What prenatal tests can be done to know if the fetus is affected?

Prenatal tests done to detect CF (and other disorders) involve obtaining with a needle some of the fetus’ genetic material and analyzing it to see if it is affected. This can be done around the third month of pregnancy by chorionic villus sampling (CVS) or during the fourth month by amniocentesis. With CVS the genetic material is taken from the placenta, with amniocentesis from the amniotic fluid. You should know that both tests have a small risk of miscarriage.

What are our options if the fetus has CF?

You may decide to:

1. Continue the pregnancy. You may, until the time of delivery, get prepared to live with an affected child, learn more about the disease and eventually discuss with other parents who have a child with CF; or

2. End the pregnancy. Each country has its own laws on pregnancy termination. You should discuss this decision with your doctor.

What are our options when planning a pregnancy?

You may decide to:

1. Have amniocentesis or CVS in each pregnancy,

2. Undergo a technique called preimplantation genetic diagnosis, where you do in vitro fertilization with your own sperm and eggs, and then check the embryos for CF by performing an embryo biopsy (see picture above),

3. Use donor sperm or donor eggs (the donor should be tested for CF carrier status), or

4. Adopt a child.

If you are interested in learning more about cystic fibrosis and prenatal testing, discuss it with your obstetrician–gynecologist, or read more here:

Cystic Fibrosis Foundation

Cystic Fibrosis Trust

Inserm.fr (French and English)

References: