ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΕΝΙΣΧΥΣΩ ΤΗΝ ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΟΥ;

Jumping

Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι σαν το δικό μας προσωπικό στρατό, ο οποίος μας προστατεύει κατά διαφόρων εχθρών: βακτήρια, μύκητες, ιοί ακόμη και καρκίνος. Όμως, όπως κάθε άλλο σύστημα στο σώμα μας, αν δεν το προσέχουμε, τότε μπορεί να φθαρεί.

Γνωρίζουμε ότι ένα χαμηλό ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να προδιαθέτει το σώμα μας σε μια σειρά από προβλήματα υγείας, από ένα κοινό κρυολόγημα μέχρι και καρκίνο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις γυναίκες έχει ο ιός HPV. Η εξέλιξη του HPV επηρεάζεται έντονα από την κατάσταση της άμυνας του σώματος: όσο χαμηλότερο είναι το ανοσοποιητικό σύστημα, περισσότερες οι πιθανότητες ότι ο ιός θα προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Αν θέλεις να μάθεις περισσότερα σχετικά με τον ιό HPV, κάνε κλικ εδώ.

Έτσι, μια ερώτηση που μου κάνουν πολύ συχνά είναι: πώς μπορώ να ενισχύσω την άμυνα του οργανισμού μου;

Η απάντηση δεν είναι απλή. Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι αρκετά πολύπλοκο και δεν ξέρουμε τα πάντα γι ‘αυτό. Επιπλέον, δεν είναι εύκολο να αξιολογηθεί σε μελέτες η επίδραση των διαφόρων παρεμβάσεων στο ανοσοποιητικό σύστημα. Πολλές έρευνες έχουν γίνει, μερικές μελέτες έχουν φθάσει σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα, πολλές φορές όμως διαψεύδονται από άλλες …

Εδώ θα βρεις κάποια μέτρα που φαίνεται να είναι αποτελεσματικά στο να βοηθήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα να λειτουργήσει σωστά.

I) ΥΓΙΕΙΝΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ

Ένας υγιεινός τρόπος ζωής φαίνεται να είναι η καλύτερη στρατηγική για να έχουμε ένα υγιές σώμα, με το οποίο συνεπάγεται ένα ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα. Τι πρέπει να κάνεις για να ακολουθήσεις έναν υγιεινό τρόπο ζωής;

  1. ΝΑ ΤΡΩΣ ΥΓΙΕΙΝΑ
  2. ΝΑ ΜΗΝ ΚΑΠΝΙΖΕΙΣ Η ΝΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΕΙΣ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ 
  3. ΝΑ ΠΙΝΕΙΣ ΑΛΚΟΟΛ ΜΕ ΜΕΤΡΟ
  4. ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΕΙΣΕΙΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΒΑΡΟΣ
  5. ΝΑ ΑΣΚΕΙΣΑΙ ΤΑΚΤΙΚΑ
  6. ΝΑ ΚΟΙΜΑΣΑΙ ΕΠΑΡΚΩΣ
  7. ΝΑ ΦΡΟΝΤΙΖΕΙΣ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΟΥ ΥΓΙΕΙΝΗ
  8. ΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΕΣΑΙ ΤΟ ΣΤΡΕΣ
  9. ΝΑ ΔΕΙΣ ΤΟ ΓΙΑΤΡΟ ΣΟΥ ΤΑΚΤΙΚΑ

Ας δούμε αυτούς τους παράγοντες αναλυτικά …

1. ΝΑ ΤΡΩΣ ΥΓΙΕΙΝΑ

Healthy food resized14694618894_0778b1aacd_o

Μια υγιεινή και ποικίλη διατροφή είναι πολύ σημαντική για να κρατήσεις το ανοσοποιητικό σου σύστημα λειτουργώντας στη μέγιστη απόδοση του. Μια υγιεινή διατροφή σημαίνει μα τρώμε πολλά φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα, και να πίνουμε πολλά υγρά.

Πολλές μελέτες έχουν γίνει προσπαθώντας να διευκρινίσουν την επίδραση της διατροφής στην άμυνα του σώματος, τόσο σε ζώα όσο και σε ανθρώπους. Οι περισσότερες ενδείξεις για τα οφέλη της διατροφής είναι έμμεσες, για παράδειγμα, παρατηρώντας την επίδραση στα Τ κυττάρα (ένα υπότυπο των λευκών κυττάρων που εμπλέκονται στην άμυνα του οργανισμού) ή σε ορισμένα αντισώματα. Αυτό δεν μεταφράζεται απαραίτητα σε “αύξηση της άμυνας” ή “δεν υπήρχε ασθένεια εξαιτίας του” … Παρ ‘όλα αυτά, εδώ είναι μια λίστα με τα θρεπτικά συστατικά που φαίνεται να ενισχύουν την άμυνα μας:

Σελήνιο: η έλλειψη σεληνίου έχει συνδεθεί με ορισμένους τύπους καρκίνου, όπως του μαστού, της ουροδόχου κύστης και του παχέος εντέρου. Μπορείς να το βρεις σε: ξηρούς καρπούς (καρύδια Βραζιλίας, καρύδια), ψάρια (τόνος, μπακαλιάρος, λυθρίνι, ρέγγα), βόειο κρέας και πουλερικά, δημητριακά.

Βιταμίνη Α: η έλλειψή της έχει συνδεθεί με μειωμένη ανοσία και αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων. Μπορείς να τη βρεις σε: αυγό, γάλα, συκώτι, δημητριακά, καρότα, σπανάκι και βερίκοκα.

Βιταμίνη Β2 (ριβοφλαβίνη): φαίνεται να μας προστατεύει από βακτηριακές λοιμώξεις. Μπορείς να τη βρεις σε: γάλα, κρέας, αυγά, ξηρούς καρπούς και πράσινα λαχανικά.

Βιταμίνη Β6 (πυριδοξίνη): η έλλειψή της μπορεί να επηρεάσει την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού. Μπορείς να τη βρεις σε: δημητριακά, όσπρια, λαχανικά, γάλα, ψάρια, συκώτι, κρέας, αυγό, αλεύρι.

Βιταμίνη C: αν και χρησιμοποιείται πολύ για την προστασία κατά των ιών (όπως το κοινό κρυολόγημα), η αποτελεσματικότητά της είναι αμφίβολη. Μπορείς να τη βρεις σε: πράσινες πιπεριές, εσπεριδοειδή, φράουλες, ντομάτα, μπρόκολο.

Βιταμίνη D: ακούμε πολλά για αυτή την βιταμίνη τον τελευταίο καιρό, η οποία φαίνεται να προστατεύει από ορισμένες μορφές καρκίνου, μεταξύ άλλων οφελών. Τα στοιχεία όμως είναι ασαφή. Μπορείς να τη βρεις σε: βούτυρο, αυγά, ψάρια (σολομός, τόνος, σκουμπρί), εμπλουτισμένο γάλα και δημητριακά. Αλλά η καλύτερη πηγή βιταμίνης D είναι το φως του ηλίου: 10-15 λεπτά (χωρίς αντηλιακό) μια-δυο φορές την εβδομάδα θα σου δώσει αρκετή ποσότητα.

Βιταμίνη Ε: αυτή η βιταμίνη μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση ορισμένων λοιμώξεων. Μπορείς να τη βρεις σε: φυτικά έλαια, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, εμπλουτισμένα δημητριακά, αυγά, ξηρούς καρπούς.

Ψευδάργυρος: η έλλειψη του φαίνεται να εμποδίζει την ανοσολογική δράση (αλλά σε μεγάλες ποσότητες φαίνεται να είναι επιβαρυντικό) . Μπορείς να τον βρεις σε: κόκκινο κρέας, πουλερικά, στρείδια, εμπλουτισμένα δημητριακά, δημητριακά ολικής αλέσεως, φασόλια και καρύδια.

Bunch_of_blueberries

Πολλά λέγονται τον τελευταίο καιρό για τα Superfoods: μία ομάδα τροφίμων που φαίνεται να έχει οφέλη για την υγεία, κυρίως λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε αντιοξειδωτικά. Ο κατάλογος των τροφίμων που συνήθως αναφέρονται ως Superfoods περιλαμβάνει: μούρα, ξηροί καρποί, σπόροι, σκούρα πράσινα λαχανικά, εσπεριδοειδή, λιπαρά ψάρια, λαχανικά με έντονα χρώματα, όσπρια και δημητριακά ολικής αλέσεως. Τα επιστημονικά στοιχεία για τα οφέλη τους είναι ελλιπής.

Vitamins thumbnail

Αν είσαι χορτοφάγος ή δεν τρέφεσαι σωστά, μπορείς να λαμβάνεις ένα πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι τα συμπληρώματα βιταμινών είναι καθαρά αποτελεσματικά όταν υπάρχει μια έλλειψη, ας πούμε ότι θα συμπληρώσουν τα κενά … Το όφελος από την κατανάλωση μεγάλων δόσεων βιταμινών είναι αμφίβολο και δεν θα πρέπει να αντικαταστήσουν μια υγιεινή διατροφή.

2. ΝΑ ΜΗΝ ΚΑΠΝΙΖΕΙΣ Η ΝΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΕΙΣ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

Smoking 3285244646_f8559abbf4_o

Το τσιγάρο έχει άμεση τοξική επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα μειώνοντας την δράση ορισμένων αντισωμάτων και των κυττάρων που αντιδρούν εναντίον ξένων εισβολέων. Η αιτιώδης σχέση του καπνού με τον καρκίνο είναι πέρα από κάθε αμφιβολία.

Η κατάχρηση ναρκωτικών έχει επίσης άμεση τοξική επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα και είναι σαφές ότι οι ναρκομανείς είναι πιο επιρρεπή σε ορισμένες λοιμώξεις.

3. ΝΑ ΠΙΝΕΙΣ ΑΛΚΟΟΛ ΜΕ ΜΕΤΡΟ

Cocktails resized 5873730552_c47aeb3a8c_o

Η χρόνια κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει την άμυνα του σώματος με δύο τρόπους: έχει άμεση τοξική επίδραση επί των κυττάρων του αίματος που συμμετέχουν στην ανοσία, και μειώνει την απορρόφηση των υγιών θρεπτικών συστατικών. Προδιαθέτει επίσης σε καρκίνο του ήπατος.

Ωστόσο, η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ (ένα ποτό την ημέρα) δεν έχει συσχετιστεί με αρνητικές επιπτώσεις. Επιπλέον, μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοολούχων ποτών πλούσιων σε πολυφαινόλες (όπως κρασί και μπύρα) φαίνεται να έχουν ευεργετική επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα.

4. ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΕΙΣΕΙΣ ΕΝΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΒΑΡΟΣ

scale resized-403585_1280

Το υπερβολικό βάρος προκαλεί ορμονικές ανισορροπίες που μπορεί να επηρεάσουν το ανοσοποιητικό σύστημα.

Η περίσσεια σωματικού λίπους, ιδίως κοιλιακού λίπους, φαίνεται να «εξοργίσει» το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποία αντιδρά με έναν τρόπο που βλάπτει, παρά να προστατεύει το σώμα μας. Αυτή η φλεγμονώδης αντίδραση κάνει το σώμα πιο επιρρεπείς σε διάφορες ασθένειες. Η κακή διατροφή μπορεί επίσης να συμβάλλει στο πρόβλημα.

5. ΝΑ ΑΣΚΕΙΣΑΙ ΤΑΚΤΙΚΑ

exercise resized14748647133_50a02658c9_o-2

Η τακτική άσκηση βελτιώνει την καρδιαγγειακή λειτουργία, μειώνει την αρτηριακή πίεση, βοηθά στον έλεγχο του βάρους μας, και μας προστατεύει ενάντια μερικών ασθενειών. Η άσκηση προωθεί επίσης την καλή κυκλοφορία του αίματος, η οποία μπορεί να βοηθήσει το ανοσοποιητικό σύστημα να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά, και αυξάνει τον αριθμό των κυττάρων του αίματος που εμπλέκονται στην ανοσία.

Ενώ η μέτρια άσκηση είναι ευεργετική, η υπερβολική άσκηση φαίνεται να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.

6. ΝΑ ΚΟΙΜΑΣΑΙ ΕΠΑΡΚΩΣ

Sleeping woman resized-9951_640

Όταν κοιμόμαστε, το σώμα μας αναπληρώνει τις φυσικές λειτουργίες του, συμπεριλαμβανομένου του ανοσοποιητικού συστήματος. Η χρόνια έλλειψη ύπνου μας θέσει σε μεγαλύτερο κίνδυνο ορισμένων ασθενειών, όπως υπέρταση, εγκεφαλικό επεισόδιο, διαβήτης, παχυσαρκία και καρδιοπάθειες. Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι, όταν στερούμαστε τον ύπνο, τα Τ-κύτταρα (κύτταρα που εμπλέκονται στην ανοσία) μειώνονται και κάποιες επιβλαβείς φλεγμονώδεις ουσίες (κυτοκίνες) αυξάνονται, υποβιβάζοντας έτσι το ανοσοποιητικό μας σύστημα.

7. ΝΑ ΦΡΟΝΤΙΖΕΙΣ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΟΥ ΥΓΙΕΙΝΗ

Shower resized 5715400566_542400826a_b

Η καλή προσωπική υγιεινή μας βοηθάει να παραμένουμε μακριά από επικίνδυνα παθογόνα, τα οποία ενδέχεται να αποδυναμώσουν την άμυνα του οργανισμού μας. Εάν δεν τηρηθούν τα μέτρα υγιεινής, το ανοσοποιητικό μας σύστημα μπορεί να υπερφορτωθεί και να οδηγήσει τελικά σε μολύνσεις και ασθένειες. Εκτός από τα προφανή μέτρα της καλής προσωπικής υγιεινής, όπως το πλύσιμο, το λούσιμο, το βούρτσισμα των δοντιών και το πλύσιμο των ρούχων, θα πρέπει να δώσεις ιδιαίτερη προσοχή στη σεξουαλική σου συμπεριφορά.

8. ΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΕΣΑΙ ΤΟ ΣΤΡΕΣ

Relax resized 2697801877_0991e1b8bd_b

Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πλέον γνωστό ότι δεν είναι αυτόνομο, αλλά ότι επηρεάζεται από άλλα συστήματα του σώματος, ιδιαίτερα το νευρικό και το ενδοκρινικό σύστημα. Κατά συνέπεια, περιβαλλοντικά συμβάντα που επηρεάζουν το νευρικό και το ενδοκρινικό σύστημα μπορεί επίσης να επηρεάσουν το ανοσοποιητικό σύστημα.

Η επίδραση του στρες στο ανοσοποιητικό σύστημα είναι δύσκολο να αξιολογηθεί σε μελέτες. Κάθε άτομο μπορεί να αντιδράσει διαφορετικά σε ορισμένες καταστάσεις, κάθε αγχωτική κατάσταση μπορεί να επηρεάσει με διαφορετικό τρόπο το σώμα μας. Σύμφωνα με μελέτες σε ζώα (οι οποίες μπορεί να μην ισχύουν ακριβώς για τον άνθρωπο) το άγχος επηρεάζει ορισμένους δείκτες της ανοσίας, και αυτό περιλαμβάνει την σωματική καταπόνηση, το κοινωνικό άγχος και την απομόνωση. Μελέτες αξιολόγησης ανθρώπων που υποβλήθηκαν σε μια σοβαρή αγχωτική κατάσταση έδειξαν επίσης ανωμαλίες ανοσολογικών δεικτών. Λιγότερο σαφής είναι η επίδραση του χρόνιου στρες, αλλά σε μια πρόσφατη δημοσίευση που περιελάμβανε εκατοντάδες μελέτες, διαπιστώθηκε ότι στρεσογόνα γεγονότα όντως σχετίζονται με αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημα, και αυτό ήταν ακόμα πιο εμφανές για το χρόνιο στρες.

Το καθημερινό στρες είναι αναπόφευκτο: πολλές υποχρεώσεις, πίεση στον χώρο εργασίας, προσωπικά προβλήματα … Αυτό που μπορείς να κάνεις είναι να αλλάξεις τον τρόπο που αντιδράς στο στρες, και να βρεις τρόπους για να απαλλαγείς από το στρες: γιόγκα, άσκηση, να βγεις με φίλους, να κάνεις πράγματα που σε κάνουν να χαλαρώσεις, κλπ …

9. ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣΑΙ ΤΑΚΤΙΚΑ ΤΟ ΓΙΑΤΡΟ ΣΟΥ

Stethoscope resized 14752060890_dd0707690d_o

Τέλος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, μην ξεχάσεις τις τακτικές επισκέψεις στο γιατρό σου. Ο γιατρός μπορεί να εντοπίσει οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας που μπορεί να υπάρχει, και θα διενεργήσει τις απαραίτητες εξετάσεις, οι οποίες θα διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία σου, τους παράγοντες κινδύνου, κ.λπ.

II)ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΦΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ

Υπάρχει μια πληθώρα από συμπληρώματα που υπόσχονται «ενίσχυση της άμυνας του σώματος”, αλλά κανένα από αυτά δεν έχει αποδειχθεί με βεβαιότητα ότι βοηθά. Και πάλι, είναι δύσκολο να σχεδιάσουμε μια μελέτη για να αποδειχθεί μια επίδραση επί του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι αποτελεσματικά, και ενδεχομένως, μπορεί να βοηθήσουν ένα άτομο και όχι το άλλο …

Εδώ είναι μια λίστα των συμπληρωμάτων που χρησιμοποιούνται περισσότερο για ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος:

Aloe_vera386868234

Αλόη Βέρα: αν και η τοπική αλόη βέρα είναι χρήσιμη για εγκαύματα, πληγές, φλεγμονές του δέρματος, δεν υπάρχουν πειστικές αποδείξεις ότι μπορεί να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα.

 

 

Astragalus_membranaceus

Astragalus: αυτό το προϊόν που προέρχεται από τη ρίζα ενός φυτού, αν και διατίθεται στο εμπόριο ως διεγερτικό του ανοσοποιητικού συστήματος, αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί από μελέτες, και μπορεί να είναι επικίνδυνο.

 

 

próba makra 2007-07-17 15-50-27

Echinacea: χρησιμοποιείται κυρίως για τον περιορισμό της σοβαρότητας του κρυολογήματος, αλλά η αποτελεσματικότητά του είναι αμφίβολη. Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με αντιμυκητιασικά για τη θεραπεία επαναλαμβανόμενων μυκητιάσεων.

 

Garlic Opened_garlic_bulb_with_garlic_clove

Σκόρδο: Το σκόρδο φαίνεται πράγματι να έχει την ικανότητα καταπολέμηση λοιμώξεων, καθώς και, σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, ακόμη και να μειώσει τον κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου.

 

 

Ginseng_in_Korea

Ginseng: ανάμεσα στα πολλά οφέλη για την υγεία που αποδίδονται στο ginseng είναι η ικανότητα να διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα. Δεν υπάρχουν μεγάλες μελέτες που να αποδεικνύουν τα οφέλη του, αλλά υπάρχει συνεχιζόμενη έρευνα για το θέμα αυτό.

 

KONICA MINOLTA DIGITAL CAMERA

Glycyrrhiza glabra (γλυκόριζα): πολύ δημοφιλές στην κινεζική ιατρική, αλλά τα στοιχεία δεν είναι πειστικά, και υπάρχει μια πιθανότητα σοβαρών παρενεργειών, γι ‘αυτό είναι καλύτερα να αποφεύγεται.

 

SONY DSC

Hippophae (ιπποφαές): Οι καρποί του είναι υπό έρευνα για πιθανά οφέλη στην φλεγμονή και στον καρκίνο.

 

 

Probiotics thumbnail

Προβιοτικά: τα προβιοτικά είναι καλά βακτήρια, όπως Lactobacillus και Bifidobacterium, που αποτελούν μέρος της φυσιολογικής εντερικής και κολπικής χλωρίδας. Αυτά τα βακτήρια φαίνεται να ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, αλλά αυτό δεν είναι ξεκάθαρο, ακόμη και αν ληφθούν μαζί με αντιβιοτικό για να αναπλήρωση της φυσιολογικής χλωρίδας. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι επιβλαβή, και μπορεί να είναι επωφελή.

Royal jelly thumbnail

Βασιλικός Πολτός: γαλακτώδης ουσία που παράγεται από τις μέλισσες, ο βασιλικός πολτός έχει χρησιμοποιηθεί για πολλά προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Ορισμένες έρευνες σε ζώα έχουν δείξει κάποια δραστικότητα έναντι όγκων, αλλά αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί στον άνθρωπο.

 

Spirulina thumbnail

Σπιρουλίνα (μπλε-πράσινα φύκια): είναι μια ομάδα φυτικών οργανισμών οι οποίοι είναι υπό έρευνα για τις πιθανές επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα, στην φλεγμονή και σε ιογενείς λοιμώξεις. Τα στοιχεία δεν είναι όμως πειστικά.

 

 

 

References
http://www.health.harvard.edu/flu-resource-center/how-to-boost-your-immune-system.htm
http://www.webmd.com/vitamins-and-supplements/lifestyle-guide-11/supplements-guide
http://www.eufic.org/article/en/artid/The-science-behind-superfoods/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1361287/

 

Photo Credits
Intro Be-Younger.com Flickr.com; 1. Sammy Jay Jay Flickr.com, Wikimedia commons,  Colin Dunn Flickr.com; 2. Gazskoin Flickr.com; 3. Kirti Poddar Flickr.com; 4. Pixabay.com; 5. Carlos Newsome Flickr.com; 6. Pixabay.com; 7. tamahaji Flickr.com; 8. David Smith Flickr.com; 9. John Twohig Flickr.com. Herbal: all images from Wikimedia commons

Leave a comment